ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ «Τραπεζών»
Με τα χρόνια το Τραπεζών έγινε Δραπετσών και Δραπετσώνα

Πολλή σύγχυση έχει επικρατήσει γύρω από το ιστορικό όνομα της πόλης μας και την προέλευση της ονομασίας Δραπετσώνα. Το ζήτημα είναι αρκετά σοβαρό και πρέπει κάποτε να ξεκαθαρίσει μια και καλή για να μην κυκλοφορούν ανοησίες που διαδίδονται καλοπροαίρετα σε φιλικές κουβέντες και εδραιώνουν για την πόλη μας μια λάθος ιστορία και της προσδίδουν ένα ανύπαρκτο παρελθόν.

ΟΙ ΣΥΓΧΥΣΕΙΣ
Α)
Η σύγχυση προήλθε από μια εγκυκλοπαίδεια [του ΗΛΙΟΥ] που αναφέρει την εκδοχή ότι αυτή η περιοχή ήταν Ντράπα [στάνη] κάποιου Τσώνη, δήθεν αλβανού παλιού κατοίκου. Όμως ούτε «ντράπα» ήταν ποτέ η Δραπετσώνα ούτε Τσώνης συναντάται σε οποιοδήποτε έγγραφο όσο παλιά κι αν πάμε στην ιστορία του Πειραιά [η Δραπετσώνα ήταν τμήμα του Πειραιά ακόμη].
Η αλήθεια είναι ότι την αποκαλούσαν έτσι Αρβανίτες κάτοικοι της Σαλαμίνας, όχι διότι αυτοί της έδωσαν το όνομά της, αλλά γιατί το "Ντραπετσώνα" που άκουσαν να λέγεται για την ονομασία της απέναντι ακτής, που ήταν μια ονομασία που προϋπήρχε της δικής τους εγκατάστασης στην περιοχή, ταίριαζε πολύ με το Ντραπα-Τσώνη της δικής τους γλώσσας και φυσικά πίστεψαν με τον καιρό ότι για κάτι τέοιο πρόκειται. Η δική τους όμως πρόσληψη της προϋπάρχουσας ονομασίας δεν πρέπει να μας μπερδεύει σήμερα.
Β)
Μια άλλη εξ ίσου ΑΣΧΕΤΗ ερμηνεία είναι ότι το όνομα προήλθε δήθεν από κάποιους δραπέτες. Όμως φυλακές δεν υπήρχαν εδώ παρά μόνο πολύ πρόσφατα, και αφού ήδη η περιοχή είχε το σημερινό της όνομα. Αυτή η ερμηνεία είναι πολύ πρόσφατη και δεν στηρίζεται πουθενά αλλού παρά στο Δραπέτ- του Δραπετσώνα που παραπέμπει σε Δραπέτες. Το "-τσώνα"όμως δεν δικαιολογείται με τίποτα στην εκδοχή αυτή.
Μια ακόμα αυθαίρετη ερμηνεία δίνει ένα ημερολόγιο πολιτιστικού συλλόγου αναφέροντας ως ρίζα το «δραπέτης» που –όπως λέει- προέρχεται από το κλέφτης, και αυτό σχετίζεται με τον λιμένα των Φωρών, δηλαδή το «κλεφτολίμανο» αφού Φωρών σημαίνει «κλεφτών».

Η ΑΛΗΘΕΙΑ
Η πραγματικότητα είναι ότι το ιστορικό όνομα της πόλης είναι ΤΡΑΠΕΖΩΝ που στους παλιούς χάρτες [του 18ου αιώνα και πιο πριν] γραφόταν με λατινικούς χαρακτήρες Trapezon-Τραπετσών και έτσι έγινε με παραφθορά του Τρ σε Ντρ αρχικά και σε Δρ κατόπιν το προπολεμικό «Δραπετσών» και κατόπιν το σημερινό «Δραπετσώνα».
Και τώρα από πού προέρχεται το Τραπεζών. Αναφέρω δυο πιθανές προελεύσεις!
Α.-
Η Δραπετσώνα, είναι πιθανό να ονομάστηκε από τα πολύ παλιά χρόνια «Τραπεζών», λόγω του σχήματός της [τραπεζοειδές], που ήταν εμφανές όταν ακόμη δεν υπήρχαν εδώ κτίσματα και δρόμοι, Πολλές πόλεις στην Ελλάδα έχουν ονομαστεί έτσι σε διάφορα μέρη, με πιο από όλες γνωστή την «Τραπεζούντα» του Πόντου αλλά και μια ακόμη Τραπεζούντα στην Αρκαδία.
Β.-
Τραπεζών ήταν και το όνομα που έδιναν οι Αρχαίοι σε χώρους όπου εναπόθεταν νεκρούς και επιτάφιες πλάκες [αρχαία νεκροταφεία δηλαδή]. Οι πλάκες αυτές ονομάζονταν «Τράπεζες» δίνοντας και το όνομά τους και στις περιοχές όπου βρίσκονταν. Αυτές οι περιοχές βρίσκονταν ακριβώς έξω από τείχη και σημαντικές πύλες, γιατί εκεί θάβονταν οι νεκροί, ακριβώς έξω από τα τείχη της πόλης και τις πύλες της. Ξέρουμε δε ότι η Δραπετσώνα, που ήταν τμήμα του Δήμου των Θυμητάδων, βρισκόταν στην Αρχαιότητα ακριβώς έξω από το Κονώνειο τείχος και την πολύ σπουδαία Ηετιώνεια Πύλη.

ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ:
Η δεύτερη εκδοχή είναι και η πιο πιθανή. Το τεκμηριώνουν και τα παρακάτω:
1.-
Σε χάρτες του περασμένου αιώνα φαίνεται καθαρά ότι σε ολόκληρη την περιοχή υπήρχαν πολλά ταφικά μνημεία [tombes]που αποδεικνύουν και ότι η περιοχή ήταν ένας Τραπεζών, δηλαδή ένα αρχαίο νεκροταφείο. Ακόμα και το ταφικό μνημείο του Θεμιστοκλή φτιάχτηκε λίγο πιο έξω από την Ηετιώνεια Πύλη, εκεί όπου σήμερα είναι τα Λιπάσματα.
2.-
Το ιστορικό όνομα της πόλης εξ άλλου είναι αναγεγραμμένο σε χάρτες του 18ου και 19ου αιώνα και η περιοχή δηλώνεται στον χάρτη ως DRAPEZON, ή ΤΡΑΡΕΖΟΝ που υποδηλώνουν το «Τραπεζών» καθώς οι χάρτες αυτοί έχουν Λατινικούς Χαρακτήρες.
Αυτό το «Ντραπεζόν» του χάρτη του 18ου αιώνα μετατράπηκε σε Δραπετσών κατά τον 19ο αιώνα όταν το ελληνικό κράτος ελευθερώθηκε και εγκαταστάθηκαν εδώ φρουρές Βαυαρικές για την φύλαξη του λιμανιού.
3.-
Μέχρι πρόσφατα το όνομα της πόλης μας κλινόταν ως εξής: Η ονομαστική ήταν «η Δραπετσών» ή «η Δραπετσώνα» και η γενική ήταν «της Δραπετσώνος» απ’ όπου φαίνεται και η αρχική προέλευση του «Τραπεζών-Δραπετσών».
Από το 1975, με την καθιέρωση της Δημοτικής, η Δραπετσώνα απέκτησε το οριστικό της όνομα που κλίνεται πλέον «η Δραπετσώνα, της Δραπετσώνας».

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Η «ανακάλυψη» αυτής της δεύτερης εκδοχής που είναι και η πραγματική ετυμολόγηση και ιστορική τεκμηρίωση της προέλευσης της λέξης «Δραπετσώνα» οφείλεται στον Γιώργο Μαρκόπουλο

Τα παραπάνω δημοσιεύτηκαν σαν άρθρο στην "ΔΗΜΟΤΥΠΙΑ" το 1999 και στην "ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΑ" το 2001 [τοπικές εφημερίδες της Δραπετσώνας]

Γ.ΤΣΙΡΙΔΗΣ